Amidan là gì?

Amiđan (amygdane) là tổ chức bạch huyết khẩu cái thuộc vòng Waldayer. Bình thường to bằng hạt hạnh nhân nằm giữa trụ trước và trụ sau.

Chức năng: sinh ra tế bào lympho bảo vệ cơ thể.

Viêm Amidan là gì?

Viêm Amiđan là viêm tổ chức bạch huyết khẩu cái cấp hoặc mạn tính.

Nguyên nhân viêm Amidan

Do vi khuẩn (hay gặp do liên cầu) hoặc vi rút.

Điều kiện thuận lợi:

  • Cấu trúc giải phẫu Amiđan có nhiều khe, kẽ là nơi cư trú của vi khuẩn.
  • Viêm nhiễm từ bộ phận kế cận lan tới như: răng, miệng, mũi xoang.
  • Sức đề kháng giảm, thay đổi thời tiết.

Triệu chứng viêm Amidan

Viêm Amiđan cấp tính

Cảm giác gai rét hoặc rét run, sau đó sốt 38 – 390C, mệt mỏi, đau đầu, ăn ngủ kém.

Bệnh viêm Amidan
Bệnh viêm Amidan

Triệu chứng cơ năng

Đau âm ỉ hai bên thành họng, sau đó đau họng, có thể lan lên tai, đau tăng khi nuốt, khi ho.

Ho: thường ho tiếng một, khạc ra đờm nhầy trắng, dính.

Thở khò khè, ngủ ngáy to.

Triệu chứng thực thể

Hạch góc hàm hai bên sưng đau.

Niêm mạc họng đỏ, Amiđan sưng to, đỏ vượt quá giới hạn hai trụ, trên bề mặt có nhiều chấm trắng nhỏ, dùng que thăm dò ấn vào có ít mủ trào ra.

Xét nghiệm

Thể viêm Amiđan do vi khuẩn xét nghiệm máu có bạch cầu tăng, đa nhân trung tính tăng.

Viêm Amidan mãn tính

Toàn thân và cơ năng

Có thể có sốt hoặc không.

Đau âm ỉ hai bên thành họng trong các đợt tái phát.

Ho tiếng một, khạc ra đờm trắng đặc dính đôi khi có mủ giống như bã đậu.

Thở khò khè, ngủ ngáy to gặp trong thể quá phát.

Triệu chứng thực thể

Thể quá phát: Amiđan sưng to cả hai bên vượt quá giới hạn hai trụ, trên bề mặt có nhiều khe mủ sâu trong tổ chức Amiđan.

Thể xơ chìm: Amiđan nhỏ hơn bình thường, mặt gồ ghề, đỏ sẫm, trên bề mặt có nhiều sợi xơ trắng dính giữa Amiđan với hai trụ.

Điều trị viêm Amidan

Điều trị bảo tồn

Điều trị bảo tồn trong viêm Amiđan là phương pháp điều trị chủ yếu.

  • Súc họng nước muối 9‰ hàng ngày.
  • Khí dung họng: nước muối sinh lý + tinh dầu + Kháng sinh + Corticoide.
  • Kháng sinh uống hoặc tiêm: lincomycin, gentamycin.
  • Hạ sốt giảm đau: paracetamol.
  • Giảm ho: viêm bạc hà, cam thảo.

Phẫu thuật

Khi điều trị bảo tồn không có kết quả.

Chỉ định cắt amiđan

Amiđan viêm mạn tính tái đi tái lại tần suất 5 – 6 lần/ 1 năm.

Amiđan viêm mạn tính gây biến chứng tại chỗ như viêm tấy, áp xe quanh amiđan, áp xe amiđan.

Amiđan viêm mạn tính gây viêm các cơ quan lân cận như viêm họng, viêm mũi xoang, viêm tai, viêm thanh khí phế quản.

Amiđan viêm mạn tính gây biến chứng xa: thấp khớp cấp tính, viêm cầu thận cấp tính.

Amiđan viêm mạn tính quá phát gây khó thở, khó nuốt.

Chống chỉ định

a) Chống chỉ định tương đối:

Amiđan viêm cấp tính, hoặc mạn tính tái phát (đang đau, đang sốt)

Đang sốt do bệnh toàn thân.

Đang mắc các bệnh đường hô hấp.

Đang trong thời kỳ tiêm chủng.

Phụ nữ có thai, kinh nguyệt.

b) Chống chỉ định tuyệt đối

Bệnh về máu: ưa chảy máu, bạch cầu cấp, suy tủy.

Bệnh lý mạn tính: lao, suy tim, suy thận, đái đường, HIV/AIDS.