Zona là gì?
Zona là bệnh do virut có ái tính với thần kinh gây nên, nó thuộc nhóm virus thủy đậu (VZV).
Một số yếu tố thuận lợi như: nhiễm khuẩn nhiễm độc, rối loạn chuyển hóa, các bệnh về máu, mệt mỏi về tinh thần, nhiễm lạnh.
Triệu chứng lâm sàng bệnh Zona
Bệnh thường gặp về mùa xuân, mùa thu, thời gian ủ bệnh 7 – 8 ngày, thời kỳ toàn phát với các triệu chứng sau:
Triệu chứng toàn hân
Bệnh nhân mệt mỏi, kém ăn, sốt nhẹ, có cảm giác dấm dứt, đau, rát ở vùng da sẽ có tổn thương, triệu chứng này thường có trước một vài ngày.
Vị trí tổn thương:
Ở một bên của cơ thể, phân bố dọc hướng đi của dây thần kinh, thường xuất hiện ở những bệnh nhân thể trạng kém hoặc ở những bệnh nhân suy giảm miễn dịch.
Tổn thương cơ bản
Tập trung bắt đầu là các mảng đỏ, nề nhẹ gồ cao hơn mặt da, hình tròn, bầu dục lần lượt nổi dọc theo dây thần kinh, rải rác hoặc cụm lại thành dải, thành vệt, sau 1 – 2 giờ trên mảng đỏ xuất hiện những mụn nước chứa dịch trong, căng khó vỡ, các mụn nước tập trung thành cụm như chùm nho, về sau vỡ, xẹp để lại sẹo (nếu nhiễm khuẩn).
Đau rát, bỏng buốt kéo dài ngay cả khi đã liền sẹo, ở người già đau nhiều tháng, nhiều năm.
Hạch bạch huyết lân cận có thể sưng đau.
Tiến triển:
Thường lành tính, khỏi sau 2 – 4 tuần lễ.
Các thể lâm sàng bệnh zona
Zona xuất huyết: các đám tổn thương, có triệu chứng xuất huyết kèm theo các mụn nước có lẫn nhau.
Zona hoại tử: thường gặp ở người già yếu, suy mòn, có tổn thương ở phủ tạng hoặc có biểu hiện nhiễm độc.
Theo nơi khu trú của tổn thương có thể phân loại ra nhiều thể khác nhau.
Chẩn đoán bệnh Zona
Chẩn đoán quyết định dựa vào các triệu chứng lâm sàng:
Tổn thương bị một bên cơ thể, dọc theo dây thần kinh.
Phỏng nước căng, khó vỡ tập trung thành từng đám.
Đau rát, bỏng buốt.
Có hạch khu trú địa phương.
Chẩn đoán phân biệt
Thủy đậu: thường gặp ở trẻ em, là các mụn nước mọc từ đầu, mặt xuống thân mình, chân tay, sau có mụn nước, mụn mủ có điểm lõm ở giữa, không có hội chứng hạch, bạch cầu hạ, không có tổn thương hoại tử hoặc xuất huyết.
Viêm da tiếp xúc do côn trùng, tổn thương thành từng vệt ở tay, người, cổ, mặt (do bệnh nhân đập, miết tay, không phân bố theo hướng đi của dây thần kinh, mụn nước, phỏng nước đau rát, có thể bị cả hai bên cơ thể.
Điều trị bệnh Zona
Tùy thuộc vào mức độ nặng hay nhẹ và từng giai đoạn của bệnh mà dùng thuốc cho thích hợp.
Nếu bệnh mới bắt đầu, mụn nước chưa giập vỡ thì nên dùng thuốc dịu da: hồ nước, nếu có nhiễm khuẩn thì dùng dung dịch tím methyl.
Nếu tổn thương đau rát nhiều thì dùng kem làm giảm đau lidocain hoặc kem Emla.
Cho thuốc giảm đau: paracetamol, alaxan.
An thần: rotuda.
Tăng cường vitamin nhóm B, B1, B6, B12, C.
Khi có bội nhiễm dùng kháng sinh nhóm cyclin: doxycyclin, minoxyclin hoặc kháng sinh khác.
Acyclovir 200mg x 5 viên/ngày, cách 4 giờ uống 1 viên x 7 ngày. Nên dùng sớm trước khi có mụn nước.
Đối với bệnh nhân già yếu, để hạn chế đau sau zona có thể dùng: prednisolon liều giảm dần:
Prednisolon 30mg/ngày x 7 ngày.
Prednisolon 2mg/ngày x 7 ngày.
Prednisolon 10mg/ngày x 7 ngày.
Uống một lần vào 8 giờ sáng sau bữa ăn.