Cốt toái bổ là gì?

Cốt toái bổ là cây dương xỉ mọc bò, có thân rễ dẹp, mọng nước, là một trong những vị thuốc quý của đông y. Thân cây được phủ nhiều lông dạng vẩy và có màu nâu sét lá.

Lá của cây tốt toái ổ có 2 loại là lá hứng mùn, xoan, gốc hình tim, mép có răng nhọn, dài 3-5cm, không cuống, phủ kín thân rễ. Lá thường sinh sản, có cuống ngắn 4-7cm, phiến dài 10-30cm, xẻ thuỳ sâu, thành 7-13 cặp thuỳ lông chim, dày, dai, không lông. Các túi bào tử xếp hai hàng giữa gân phụ mặt dưới lá, bào tử vàng nhạt, hình trái xoan.

Thân rễ dẹt, cong queo, phần nhiều phân nhánh, dài 5 – 15 cm, rộng 1- 2 cm, dày khoảng 3 mm, phủ dày đặc lông dạng vảy mầu nâu đến nâu tối. Đốt hết lông, dược liệu màu nâu tối. Mặt trên và hai bên thân có các vết sẹo tròn của gốc lá lồi hoặc lõm, ít khi còn rễ hình sợi

Cốt toái bổ có tên khoa học là Drynaria (cốt toái bổ) Davallia thuộc họ Dương xỉ (Polypodiaceae) và được biết với các tên khác như: Hầu khương, Hồ tôn khương, Thân khương, cây Tổ phượng, cây Tổ rồng, Tổ diều, Tắc kè đá.

Phân bố:

Cây mọc phụ sinh trên cây gỗ và đá, ở vùng rừng núi Cao Bằng, Lạng Sơn, Lào Cai, Sơn La, Hoà Bình, Hà Nội tới Nghệ An. Ngoài ra có mọc ở Lào, Trung Quốc (miền Trung và miển Nam).

Cốt toái bổ, Công dụng, Dược tính, Bài thuốc chữa bệnh?
Cốt toái bổ, Công dụng, Dược tính, Bài thuốc chữa bệnh?

Bộ phận dùng làm thuốc:

Xem thêm

Phần được sử dụng làm thuốc là phần rễ củ đào vào quanh năm. Rửa sạch, cắt thành lát mỏng và phơi nắng.

Thành phần hóa học có trong cốt toái bổ:

Một số nghiên cứu của các nhà khoa học đã chỉ ra, thành phần hóa học có trong cốt toái bổ bao gồm những chất chính như: Tinh bột, flavonoid, Drymria fortunei có hesperi- din.

Những nghiên cứu khoa học về công dụng của cốt toái bổ:

Theo một số nghiên cứu đã chỉ ra cho thấy, cốt toái bổ có tác dụng giúp tăng cường sự hấp thu Calci của xương, nâng cao lượng Phospho và calci trong máu giúp cho chóng liền xương. Thuốc có tác dụng giảm đau và an thần.

Ngoài ra còn giúp phòng ngừa lipid huyết cao, làm giảm lipid máu cao và phòng ngừa được chứng xơ mỡ mạch.

Theo nghiên cứu của y học hiện đại chỉ ra, cốt toái bổ giúp làm tăng cường sự hấp thu canxi, phosphor và giúp nhanh lành các vết thương ở xương.

Theo đông y:

Cốt toái bổ có vị đắng, tính ấm, quy vào can thận. Tác dụng giúp bổ thận, mạnh gân xương, hoạt huyết và cầm máu, hỗ trợ điều trị dập xương, đau xương, bong gân, sai khớp, tai ù rang đâu.

Công dụng của cốt toái bổ:

  • Giúp bổ can thận, mạnh gân cốt, trừ thấp, giảm đau, cầm máu.
  • Hỗ trợ điều trị đau nhức xương khớp, gãy xương, sai khớp, bong gân tụ máu, tiêu chảy kéo dài và trị thận hư.
  • Hỗ trợ giúp giảm đau và an thần, phòng ngừa lipid huyết cao, làm giảm lipid máu cao và phòng ngừa được chứng xơ mỡ mạch.
  • Hỗ trợ điều trị dập xương, đau xương, bong gân, sai khớp, tai ù ràng đau.

Một số bài thuốc từ cốt toái bổ:

Trị chứng răng đau, răng long, răng chảy máu do thận hư:

Bột Cốt toái bổ vừa đủ sao đen xát vào răng. Gia vị Địa hoàng hoàn: Thục địa 16g, Sơn dược, Sơn thù, Phục linh, Đơn bì, Trạch tả mỗi thứ 12g, Tế tân 2g, Cốt toái bổ 16g, sắc uống.

Trị chấn thương phần mềm, gãy xương kín:

Tẩu mã tán: Cốt toái bổ, lá sen tươi, lá Trắc bá diệp tươi, quả Bồ kết tươi, lượng bằng nhau, tán nhỏ, mỗi thứ 12g, ngày 2 lần, hãm nước sôi uống hoặc đã đắp ngoài.

Tiếp cốt tán: Cốt toái bổ, Huyết kiệt, Bằng sa, Đương qui, Nhũ hương, Một dược, Tục đoạn, Đồng tự nhiên, Đại hoàng, Địa miết trùng, lượng bằng nhau, tán bột trộn Vaselin bôi vùng đau. Bài thuốc có tác dụng làm liền xương nhanh.

Phòng nhiễm độc Streptomycin:

Mỗi ngày dùng Cốt toái bổ 30g, sắc nước, phân 2 lần uống, tác giả theo dõi 32 ca tai ù do streptomycin, kết quả tốt (Tạp chí Y trung nguyên 1987,2:33).

Trị chai chân:

Sử dụng Cốt toái bổ 9g, giã nát ngâm vào 100ml cồn 95%, 3 ngày đem xát vùng chai có kết quả (Tạp chí Trung y 1964,8:37). Liều thường dùng: 10 – 20g Khô/ người/ngày.

Bổ khí huyết, bổ gân xương, phòng và điều trị loãng xương, dùng cho người cao tuổi, người suy nhược cơ thể, gãy xương

Cốt toái bổ 12g; đảng sâm, hoài sơn, ba kích, mỗi vị 16g; hoàng kỳ, bạch truật, đương quy, cẩu tích, tục đoạn, mẫu lệ, mỗi vị 12g; thiên niên kiện 10g. Sắc uống ngày một thang hoặc nấu cao lỏng uống.

Chữa đau lưng, mỏi gối do thận hư, yếu:

Sử dụng Cốt toái bổ 16g; cẩu tích, củ mài, mỗi vị 20g; tỳ giải, đỗ trọng, mỗi vị 16g; rễ gối hạc, rễ cỏ xước, dây đau xương, thỏ ty tử, mỗi vị 12g. Sắc uống ngày một thang.

Chữa bong gân, tụ máu:

Cốt Toái Bổ tươi, bóc bỏ hết lông tơ và lá khô, rửa sạch, giã nhỏ, rấp nước, gói vào lá chuối đã nướng cho mềm, đắp lên các chỗ đau, bó lại. Thay thuốc bó nhiều lần trong ngày.

Lưu ý:

Những thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, tuyệt đối không tự ý bốc thuốc theo thang hướng dẫn. Để biết thêm thông tin cụ thể vui lòng tham khảo ý kiến của thầy thuốc trước khi sử dụng.

Không sử dụng cho người Người âm hư, huyết hư.