Nội dung chính
Cây Ngũ gia bì chân chim là gì?
Ngũ gia bì chân chim hay còn gọi là chân chim bảy lá, chân chim hoa trắng, đáng, lằng, sâm nam, chân vịt, có tên danh pháp khoa học là Schefflera heptaphylla, là thực vật có hoa màu trắng thuộc Họ Cuồng cuồng (Araliaceae).
Ngũ gia bì chân chim thuộc dòng cây thân gỗ, chiều cao từ 2 – 8m đối với những cây đã sống được nhiều năm. Lá mọc so le, lá kép hình chân vietj cvowis 6 – 8 lá chét có dạng như chân chim do đó mà có tên gọi này. Cuống là dài 6 – 30cm. Lá chét nguyên, hình trứng thuôn dài, đầu nhọn dài 7 – 20cm, rộng 3 – 6cm. Cuống lá chét ngắn 1,5 – 3cm. Cụm hoa chùm tán. Hoa nhỏ màu trắng, số cánh hoa và nhị bằng nhau, thường là 5. Bao phấn 2 ô, bầu hạ cso 5 – 6 ô. Qủa hình cầu, đường kính 3 – 4mm, khi chín có màu tím sẫm đen, trong chứa 6- 8 hạt. Cây mọc tự nhiên ở các rừng cây bụi hoặc đồi hoang.
Phân bố:
Ngũ gia bì chân chim được phát hiện trồng nhiều ở các tỉnh miền Bắc và miền Trung nước ta.
Bộ phận dùng:
Vỏ thân hoặc vỏ cành (Cortex Scheflerae heptaphyllae) đã phơi hoặc sấy khô của cây Ngũ gia bì chân chim, thu hái vào mùa hạ, mùa thu.
Thành phần hóa học:
Cây Ngũ gia bì có chứa 2 thành phần hóa học chính là Saponin và tinh dầu.
Tác dụng – công dụng chung của cây Ngũ gia bì chân chim:
Có tác dụng khu phong, trừ thấp, mạnh gân cốt. Dùng chữa đau lưng, đau xương cốt do hàn thấp, gân xương co rút, sưng đau hoặc sưng đau do sang chấn.
Theo đông y:
Theo đông y, Ngũ gia bì có vị cay, đắng, tính ôn được quy vào các kinh Phế, Can, Thận có tác dụng bổ thận, ích tinh, mạnh gân cốt, tằn trí nhớ, minh mục, hạ khí bổ ngũ lao, thất thương, hóa đờm, trừ thấp, tiêu phù,… chủ trị các trường hợp hen suyễn, giúp cầm ho, đau nhức xương khớp, mệt mỏi, suy nhược, co quắp, bại liệt, giúp cải thiện yếu sinh lý do suy nhược cơ thể và do thận hư yếu.
Dùng với liều từu 10 – 20g/ngày, dưới dạng thuốc sắc hoặc ngâm rượu.
Một số nghiên cứu khoa học về cây Ngũ gia bì chân chim:
Đem dược liệu Ngũ gia bì ra so chung với Nhân sâm thì Nhân sâm vẫn phải nhường vài phần vì nó có tác dụng tăng sức chịu đựng đối với thiếu oxy, nhiệt độ cao, điều tiết nội tiết rối loạn, điều tiết hồng bạch cầu và huyết áp, chống phóng xạ và giải độc. Đồn thời nó còn có khả năng chống lão suy, tăng thể lực và trí lực, tăng chức năng tuyến sinh dục và quá trình đồng hóa, gia tăng quá trình chuyển hóa và xúc tiến tổ chức tái sinh, giúp an thần, duy trì mức độ cân bằng giữa 2 quá trình ức chế và hưng phấn của trung khu thần kinh.
Giúptăng cường miễn dịch của cơ thể, giúp kháng virus, kháng tế bào ung thư, điều chỉnh miễn dịch, giúp kháng viêm, làm giãn mạch tăng khả năng lưu lượng máu tại động mạch vành.
Trong Ngũ gia bì còn có các thành phần dược chất giúp long đờm, cầm ho và làm giảm cơn ho suyễn.
Một số bài thuốc có cây Ngũ gia bì chân chim:
Trị suy nhược cơ thể ở nữ giới
Mẫu đơn bì, ngũ gia bì, đương quy và xích thược mỗi vị cân lấy 40g. Đem đi tán thành bột mịn. Mỗi lần uống 4g, ngày dùng 2 lần.
Trị yếu sinh lý ở nam giới:
Ngũ gia bì 16g + Cam thảo, phá cố chỉ, nhục thung dung, tần giao mỗi vị cân lấy 10g + khởi tử, thục địa mỗi vị cân khoảng, cẩu tích, hạt sen mỗi vị cân lấy 12g + phòng sâm, thỏ ty tử mỗi vị 16g. Thêm vào khoảng 2 lít nước, bắc bếp đến khi còn lại khoảng 400ml. Bỏ bã và chia nước sắc thành 2 lần uống, dùng hết trong ngày.
Trị liệt dương, mệt mỏi, đau nhức xương khớp do phong thấp:
Ngũ gia bì sao vàng 100g ngâm ngập với rượu 30 độ. Đậy kín ngâm trong khoảng 10 ngày. Sau đó có thể dùng 30 ml/ngày, nên dùng trước khi ăn tối.
Chữa phù thận:
Ngải diệp, bạch truật, hương nhu trắng, ngũ gia bì và bông mã đề mỗi vị cân lấy 16g + cẩu tích 12g + đinh lăng 20g + bào khương và nhục quế mỗi vị 10g. Cho tất cả vào sắc lấy nước uống, mỗi ngày dùng 1 thang. Duy trì sử dụng thuốc liên tục trong một tuần.
Trị gãy xương, giúp xương mau phục hồi:
Địa cốt bì, ngũ gia bì mỗi vị lấy 40g và 1 con gà. Đem các vị thuốc tán nhuyễn, sau đó giã nát thịt gà, trộn đều với bột thuốc. Dùng đắp bên ngoài vùng xương bị gãy, lấy vải quấn lại trong 1 tuần.
Trị thấp khớp:
Mộc qua, ngũ gia bì và tùng tiết mỗi vị cân lấy 120g. Các vị đem phơi khô, tán thành bột mịn, mỗi lần dùng thì lấy 4g uống, mỗi ngày dùng 2 lần cho đến khi triệu chứng giảm.
Trị chân tay yếu mềm và tỳ vị hư nhược:
Hoài sơn 12g + ngũ gia bì, bạch truật, đương quy, biển đậu, đinh lăng mỗi vị cân lấy 16g + cao lương khương, trần bì mỗi vị 10g + táo tàu 5 quả + sinh khương 6g. Đem sắc với 400ml nước, gạn lấy nước, bỏ bã và chia thành 2 lần uống.
Chữa nhức mỏi xương khớp do thận dương hư tổn:
Liên nhục, khởi tử, thục địa và cẩu tích mỗi vị 12g + ngũ gia bì, đương quy, hắc táo nhân và tục đoạn mỗi thứ 16g + quế chi, xuyên khung mỗi thứ 10g + cam thảo 11g. Ngâm các vị trong bình sành với nước, đậy nắp kín trong khoảng 15 ngày. Mỗi lần dùng lấy 20ml trước bữa ăn, ngày dùng 2 lần.
Chữa chứng thống phong (gout) khiến toàn thân mệt mỏi, sưng đau khớp đột ngột và khó đi lại:
Xương bồ, ngũ gia bì, trinh nữ, kinh giới, cà gai leo, đơn hoa, cát căn, bồ công anh, đinh lăng mỗi vị 16g + rễ cỏ xước 20g+ tất bát 12g + quế chi 10g. Cho vào sắc lấy nước uống, mỗi ngày dùng lấy 1 thang.
Trị dày da bụng do thấp tỳ:
Hoài sơn, ngấy hương, bạch truật, ngũ gia bì, ngải diệp, đinh lăng và lá đắng mỗi vị cân lấy 16g + trần bì 10g. Đem các vị đi sơ chế sạch, cắt thành khúc nhỏ, bỏ vào nồi sắc lấy nước uống, mỗi ngày dùng 1 thang.
Trị huyết áp thấp:
Ngũ gia bì tán bột, thêm chút nước làm thành viên hoàn, mỗi lần dùng 5 viên, ngày dùng 3 lần. Một liệu trình kéo dài khoảng 20 ngày.
Lưu ý:
- Không dùng ngũ gia bì cho người âm hư hỏa vượng, thận trọng với phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ.
- Thảo dược này có thể tương tác với những thuốc bạn đang dùng hay tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn. Bạn nên tham khảo ý kiến tư vấn của thầy thuốc hoặc bác sĩ trước khi sử dụng cây sen.
- Những thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, tuyệt đối không bốc thuốc theo thang hướng dẫn. Mọi thông tin chi tiết xin liên hệ thầy thuốc hoặc bác sĩ để biết thêm thông tin.
Xem thêm: Cây ngưu tất!
