Độc hoạt là gì?
Độc hoạt là thân và rễ của nhiều loại cây độc hoạt khác nhau, là một trong những vị thuốc quý được sử dụng nhiều trong đông y. Hiện nay ở nước ta chưa phát hiện được. Căn cứ vào một số cây đã được mô tả, thì độc hoạt gồm những loại caya như:
Cây hương độc hoạt hay mao Đương quy còn gọi là Đương quy có lông (Angclica pubescens Maxim) là một cây sống lâu năm, cao 0,5 – 1m thân mọc thẳng đứng, hơi màu tím, có rãnh dọc, nhẵn không có lông. Lá kép 2-3 lần lông chim, lá chét nguyên hoặc lại chia thùy, mép có răng cưa tù không nhọn, cuống lá nhỏ. Hoa nhỏ màu trắng; quả bế đôi, hình thoi dẹt.
Cây ngưu vĩ độc hoạt hay gọi là độc hoạt đuôi trâu (Heracleum hemsleyanum Maxim) cũng là loại cây sống lâu năm cao 0,5 – 1,5m rễ chính to thô, có khi có rễ con dài, thân mọc thẳng đứng trên mặt có rãnh dọc, hơi có lông ngắn. Lá kép 1 lần lông chim. Cụm hoa hình tán kép, mọc ở đầu cành, tổng hoa tán có 15 – 20 cuống. Quả bế đôi, hình thoi dẹt, trên lưng sống không rõ, hai bên phát triển thành dìa.
Cây cửu nhãn độc hoạt hay còn gọi là độc hoạt chín mắt (Aralia cordata Thunb) thuộc họ Ngũ gia bì, là một cây sống làu năm, cao 1 – 2m, thân mọc thẳng đứng, có nhiều cành, cành già gần như không có lông thưa ngắn. Lá mọc so le. Cụm hoa hình tán kép, tán nhỏ gồm 20-35 hoa nhỏ màu trắng hay vàng nhạt. Quả mọng hình cầu, dài 2 – 3cm, trong có 5 hạt.
Độc hoạt có tên khoa học là Angelica laxiflora Diels, Angelica megraphylla Diels thuộc họ Hoa Tán (Apiaceae) và được biết với các tên khác như: Khương thanh, Hộ khương sứ giả (Bản Kinh), Độc diêu thảo (Biệt Lục), Hồ vương sứ giả (Ngô Phổ Bản Thảo), Trường sinh thảo (Bản Thảo Cương Mục), Độc hoạt, Thanh danh tinh, Sơn tiên độc hoạt, Địa đầu ất hộ ấp (Hòa Hán Dược Khảo), Xuyên Độc hoạt (Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển).
Phân bố:
Thuộc dạng cây mọc hoang, có nhiều ở các tỉnh thuộc Trung Quốc. Ở Việt Nam hiện tại cây này chưa thấy có, nên vẫn phải nhập nhiều từ Trung Quốc.
