Cây phòng phong là gì?
Cây phòng phong là cây sống lâu năm cao từ 0,3 – 1m. Lá 2 – 3 lần xẻ lông chim có cuống dài, phía dưới phát triển thành bẹ ôm vào thân. Cụm hoa hình tán kép, gồm nhiều tán nhỏ, mỗi tán nhỏ gồm nhiều hoa màu trắng. Qủa kép gồm 2 phần quả, trên lưng có sống chạy dọc, giữa sống có ống tinh dầu, mặt tiếp xúc có ống tinh dầu.
Phân bố:
Đây là giống cây khó trồng, bởi vậy hiện nay nước ta vẫn phải nhập khẩu dược liều này từ các nước khác như Trung Quốc,… .
Bộ phận dùng:
Rễ phơi hay sấy khô của cây Phòng phong (Radix Saposhnikoviae divaricatae).
Thành phần hóa học:
Manit, những chất có tính cahast phenol, glucosid đắng, chất đường, tinh dầu,… .
Tác dụng – công dụng chung của cây Phòng phong:
Chữa cảm mạo phong hàn, đau đầu, rét nhiều, ho; Phong thấp tê đau, đau nhức xương khớp, đau mình mẩy, buốt cơ, đau nửa đầu; co giật uốn ván.
Theo đông y:
Cây Phòng phong có vị cay, ngọt, không đọc, tính ấm, được quy vào các kinh Đại trường, Phế, Can, túc Thái âm tỳ, Dương minh vị, có tác dụng hành kinh lạc, khu phong, bổ trung, ích thần, trừ độc tính của phụ tử, thư cân mạch, chỉ thống, thông lợi ngũ tạng, phát hãn, giải biểu, năng an thần và định chí. Chủ trị: Phong nhiệt, ngoại cảm phong hàn, trị 36 chứng phong, tâm phiền, chảy nước mắt sống, băng trung, lậu hạ, mồ hôi trộm, chứng sợ gió, đau đầu, xương khớp nhức mỏi,… .
Được dùng với liều lượng 4 – 10g/ngày, dưới dạng thuốc sắc, hoặc ngâm rượu.
Một số nghiên cứu khoa khọc về cây Phòng phong:
Tác dụng điều hòa nhiệt độ: nước sắc Phong phong cho uống thấy có tác dụng thoái nhiệt (Trung Dược Học).
Nước sắc từ dược liệu có tác dụng in vitro với một số vi khuẩn như Pseudomonas aeruginosa, Shigella, Staphylococcus aureus,… Ngoài ra nước sắc từ phòng phong cũng có tác dụng một số loại virus cúm.
Tác dụng giảm đau: Nước sắc Phòng phong uống hoặc tiêm dưới da đều có tác dụng nâng cao ngưỡng chịu đau của chuột (Trung Dược Học).
Dùng chất chiết từ Phòng phong cho thỏ bị sốt, sau khi uống thì thấy thuốc có tác dụng hạ nhiệt (Trung Xuyên Công Hải, trong ‘Trung Hoa Dân Quốc Y Học Hội’ Năm 1942).
Dùng vacxin thương hàn tiêm tĩnh mạch thỏ để gây sốt rồi so sánh tác dụng giảm sốt của 1 số vị thuốc Đông y, thấy Phòng phong (Silver divaricata Schischk) có thể chế thành thuốc sắc 20% và thuốc ngâm với liều 10mg/kg khi vào dạ dày, thì sau nửa giờ thuốc có tác dụng giảm sốt thấy rõ. Đối với thuốc sắc, tác dụng này duy trì trên 2 giờ rưỡi, nhưng đối với thuốc ngâm thì sau 2 giờ, nhiệt độ lai tăng lên cao so với lô đối chứng. Tác giả cho rằng tác dụng giảm sốt của Phòng phong không cao (Tôn Thế Tích, Trung Hoa Y Học Tạp Chí 1956)
Một số bài thuốc có Phòng phong:
Bài thuốc trị xuất huyết tử cung
Phòng phong sao, đem đi tán mịn, dùng 6g/lần, uống với nước hồ hòa thêm chút rượu.
Bài thuốc chữa chứng thiên đầu thống (đau nhức một bên đầu)
Lấy Bạch chỉ và phòng phong với 1 lượng bằng nhau. Đem tán bột mịn, thêm lượng mật ong vừa đủ nặn thành viên hoàn to bằng quả táo ta. Mỗi lần ngậm 1 viên và dùng chung với nước chè xanh.
Bài thuốc trị ngộ độc phụ tử, ô đầu và nguyên hoa
Phòng phong với lượng vừa đủ. Đem nấu kỹ và dùng nước cốt uống để giải độc.
Bài thuốc trị phân có máu, khí trệ và phong nhiệt
Phòng phong và chỉ xác lấy một lượng bằng nhau. Đem các vị sắc uống.
Bài thuốc chữa tình trạng ra mồ hôi trộm khi ngủ
Xuyên khung 40g + phòng phong 80g + đảng sâm 20g.Đem các vị tán thành bột mịn, sau đó trộn đều. Mỗi lần dùng 10 – 12g uống trước khi ngủ.
Bài thuốc trị ngoại cảm phong hàn có mồ hôi, phát sốt và sợ gió
Cát căn, kinh giới và phòng phong cân lấy 12g mỗi vị. Đem các vị sắc lấy nước uống.
Bài thuốc trị chứng kinh phong (uốn ván)
Phòng phong và Nam tinh với lượng bằng nhau.. Đem tán bột, trộn đều. Uống 2g/ngày.
Bài thuốc trị mồ hôi trộm
Nhân sâm 20g + xuyên khung 40g + phòng phong 80g. Đem các vị tán thành bột mịn. Dùng 12g/lần pha với nước sôi, nên uống trước khi ngủ.
Bài thuốc trị đau nhức các khớp, đau mỏi mình mẩy và cảm phong thấp
Xuyên khung, quế chi và hương phụ chế mỗi vị 8g + hà thủ ô, tang ký sinh và phòng phong mỗi vị 12g + độc hoạt và tần giao mỗi vị 10g. Đem tất cả đi sắc lấy nước uống.
Bài thuốc trị ban chẩn, mụn nhọt và thương hàn còn ở ngoài biểu:
Chi tử, phòng phong, cam thảo và liên kiều lấy một lượng bằng nhau. Đem các vị thuốc tán thành bột. Mỗi ngày dùng 8 – 12g, nên chia thành nhiều lần uống.
Bài thuốc thanh nhiệt tả hạ chữa chứng sơ phong giải biểu
Kinh giới, ma hoàng, xuyên khung, bạch thược (sao), hắc chi tử, mang tiêu, phòng phong, liên kiều, bạch hà, đương quy, đai hoàng (chưng rượu) và bạch truật mỗi vị lấy 20g + hoạt thạch 120g + cát cánh, thạch cao và hoàng cầm mỗi vị lấy 40g + cam thảo 80g. Đem tất cả đi tán thành bột mịn. Mỗi lần dùng 6 – 8g uống với nước gừng hoặc có thể sắc uống.
Bài thuốc trị khí hư ra màu xanh
Trần bì, sài hồ mỗi vị lấy 4g + phòng phong, chi tử và nhân trần mỗi vị lấy 12g + bạch phục linh, cam thảo (sống) và bạch thược mỗi vị lấy 20g. Đem các vị sắc lấy nước uống.
Lưu ý:
- Không dùng Phòng phong với dược liệu Bạch cập, Tỳ giải và sợ Lê lô, Nguyên hoa, Bạch liễm và Can khương.
- Không dùng cho người có nguyên khí hư yếu, phế hư, âm hư hỏa vượng, huyết hư sinh phong, huyết hư đầu thống.
- Không dùng cho trẻ nhỏ bị tiêu chảy mà tỳ hư, co giật và phụ nữ sau sinh.
- Thảo dược này có thể tương tác với những thuốc bạn đang dùng hay tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn. Bạn nên tham khảo ý kiến tư vấn của thầy thuốc hoặc bác sĩ trước khi sử dụng cây sen.
- Những thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, tuyệt đối không bốc thuốc theo thang hướng dẫn. Mọi thông tin chi tiết xin liên hệ thầy thuốc hoặc bác sĩ để biết thêm thông tin.
Xem thêm: Cây kinh giới!
