Nội dung chính
Vọng cách là gì?
Vọng cách thuộc dạng cây thân gỗ nhỏ và được sử dụng làm thuốc chữa bệnh trong đông y. Vọng cách có chiều cao trung bình từ 2 đến 7m và thường phân chia làm nhiều cành, nhánh khác nhau, đôi khi cũng có thể mọc dựa vào thân cây khác giống cây leo. Cành non có hình 4 cạnh, được phủ lông mịn và có khi xuất hiện gai ở các phần mấu, về sau nhẵn, có màu nâu đỏ, có rãnh.
Lá vọng cách thuộc dạng đơn nguyên, lá mỏng, hình dáng của lá đôi khi có thể thay đổi, khi thì hình chứng, có khi hình trái xoan, đầu lá hơi nhọn và phần cuống lá hơi tròn. Mép lá nguyên hoặc hơi có khía tai bèo ở phía đầu, các gân ở mặt dưới nhẵn hay có lông min. Lá non có màu xanh nhạt, khi già bắt đầu chuyển sang màu xanh đậm.
Hoa của cây mọc thành ngù ở phần đầu cành, hoa có màu trắng xám hoặc màu xanh lục nhạt, có lông mịn bao xung quanh, lá bắc có hình lá, rất nhỏ. Quả của vọng cách có hình trứng, màu đen nhạt, kích cơ to chừng hạt đậu, thân quả xù xì, ở đầu hơi lõm. Quả có màu đen khi chín, mỗi ô của quả có chứa một hạt. Mùa hoa quả rơi vào tháng 5 đến tháng 11 hàng năm.
Vọng cách có tên khoa học là Premma integrifolia L. (Gumira littorea Rumph) thuộc họ Cỏ roi ngựa Rerbeaceae và được biết đến với các tên khác như bọng cách, cách,…
Phân bố:
Vọng các thuộc dạng cây mọc hoang và mọc nhiều ở khắp nơi trên nước Việt Nam, Lào, Campuchia, Ấn Độ, Thái Lan. Không những vậy, loại cây này còn có mặt ở các nước khác trên thế giới như Mangat, Ấn Độ, Inđônêxia, Philipin và châu Úc.
Bộ phận dùng:
Theo một số nơi, người ta dùng cả vỏ, thân, rễ của cây vọng cách để sử dụng. Sau khi thu hái về, rửa sạch, phơi khô hoặc sao vàng là có thể sử dụng được.
Thành phần hóa học của cây vọng cách:
Theo một số nghiên cứu đã chỉ ra, thành phần có trong vọng cách bao gồm những chất chính như: Tinh dầu thơm, các alcaloid như premnin, garianin và một số chất màu vàng.
Những nghiên cứu khoa học về cây vọng cách:
Theo kết quả nghiên cứu của Basu N.K và Dandiya P.C thì Premnin thí nghiệm trên ếch có tác dụng giống giao cảm (sympathomimtique), nó làm giảm sức cơ của tim và làm giãn nở, dãn đồng tử.
Kết quả nghiên cứu dược lý cho thấy, các chất premnin và ganiarin trong vọng cách có tác dụng tăng cường thần kinh giao cảm.
Nghiên cứu tiến hành với lá cây vọng cách trên chuột nhắt trắng và chuột cống trắng cho thấy lá vọng cách liều 12g/kg ttc có tác dụng ức chế viêm cấp trên chuột cống gây viêm bằng carrageenin. Lá vọng cách liều 20g/kg ttc và 30g/kg ttc có tác dụng ức chế viêm mạn trên chuột nhắt trắng gây viêm bằng amiant.
Kết quả các nghiên cứu trên cho thấy lá vọng cách có tác dụng bảo vệ gan, chống viêm và giảm đau trên mô hình thực nghiệm với chuột.
Theo đông y:
Vọng cách có vị chát, tính bình, tác dụng giúp thông tiểu, thoái hoàng, kích thích hệ tiêu hóa, giúp mát gan, thải độc, thanh nhiệt, hỗ trợ điều trị viêm đại tràng và giúp điều hòa kinh nguyệt.
Công dụng của Vong Cách:
- Giúp thanh nhiệt, giải độc, mát gan.
- Hỗ trợ điều trị viêm đại tràng và hỗ trợ làm tăng cường chức năng của hệ tiêu hóa.
- Hỗ trợ giúp bảo vệ gan và hỗ trợ tăng cường chức năng gan.
- Giúp chống viêm hiệu quả.
- Hỗ trợ giúp thông tiểu tiện, hạ huyết áp và hỗ trợ trị nhức mỏi.
- Hỗ trợ giúp điều hòa kinh nguyệt.
- Hỗ trợ giúp an thần và giảm lo lắng, cáu gắt.
Một số bài thuốc về cây vọng cách:
Chữa gan nhiễm mỡ, da vàng, kém ăn, đầy bụng:
Sử dụng Lá vọng cách (làm chủ vị) 30g, lá dành dành hoặc chi tử 20g (nếu đầy bụng gia vỏ quýt lâu năm 15g), đậu đen 5g, cỏ mần trầu 10g, nhân trần 20g, râu ngô 10g. Các vị trên sao vàng hạ thổ, đổ nước vừa phải, sắc uống ấm, trước hoặc sau bữa ăn 30 phút. Bệnh cấp tính uống 20 ngày; bệnh mạn tính uống 1-3 tháng để bệnh khỏi tái phát lại.
Chữa kiết lỵ:
Sử dụng Lá vọng cách tươi (30-40g), rửa sạch, vò nát thêm ít nước lã đun sôi để nguội, khuấy đều, vắt lấy nước, thêm tý đường cho ngọt mà uống. Ngày uống 1 chén 30-40ml, trẻ em dùng nửa liều.
Chữa vàng da:
Dùng Nhân trần 30g, vọng cách 20g, chi tử 10g, vỏ đại (sao vàng) 10g, ý dĩ 30g, thần khúc 10g, actisô 20g, cuống rơm nếp 10g, nghệ vàng 20g, mã đề 12g, mạch nha 16g, cam thảo nam 8g. Tất cả cho vào ấm đất với 500ml nước, sắc còn 150ml, chắt ra, cho nước sắc tiếp, lấy thêm 100ml, trộn chung cả hai lần, chia đều uống trong ngày, uống trước các bữa ăn. Uống liền 7-10 ngày.
Hỗ trợ chữa các bệnh về gan:
Lá vọng cách khô 15g, nhân trần 12g, thần khúc 12g, mạch nha 12g, actiso 12g, rơm nếp 12g, nghệ vàng 12g, cam thảo 6g, sắc uống.
Lưu ý:
Những thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, tuyệt đối không tự ý bốc thuốc theo thang hướng dẫn. Để biết thêm thông tin cụ thể vui lòng tham khảo ý kiến của thầy thuốc trước khi sử dụng.
Trong khi sử dụng lá vọng cách chữa bệnh, nên kiêng Thịt chó, chuối tiêu, đường trắng, trứng, mỡ.
