Sâu răng là gì
Sâu răng là một bệnh ở tổ chức cứng của răng, đặc điểm là phá hủy dần các chất vô cơ và hữu cơ ở men và ngà răng làm thành lỗ sâu.
Sâu răng là một bệnh rất phổ biến nó không chỉ giới hạn ở một quốc gia nào mà có tính chất toàn cầu, có thể coi là một bệnh xã hội. Hiện nay tuy y học đã phát triển, công tác vệ sinh, phòng bệnh sâu răng đã được thực hiện rộng rãi, nhưng bệnh sâu răng vẫn còn có xu hướng ngày càng tăng.
Răng là gì?
Răng có 3 loại:
Răng cửa để cắn thức ăn, răng nanh xé thức ăn và răng hàm để nhai nghiền thức ăn.
Răng có 3 phần:
Thân răng là phần nhìn thấy.
Chân răng nằm trong xương hàm.
Cổ răng là nơi thắt hẹp giữa thân răng và chân răng.
Cấu tạo răng gồm 3 lớp từ ngoài vào trong là:
Men răng: màu trắng bóng là tổ chức cứng nhất cơ thể, phủ toàn bộ thân răng, có thể dày tới 2 mm; thành phần gồm 96% chất vô cơ; 1,7% chất hữu cơ và 2,3% là nước.
Xương răng: phủ phần cổ và chân răng, thành phần gồm 40 – 50% là chất vô cơ, 50 – 60% là chất hữu cơ và nước.
Ngà răng: màu trắng ngà rắn chắc, gồm 70% chất vô cơ, 20% chất hữu cơ, 10% là nước.
Tủy răng: là một tổ chức liên kết gồm mạch máu, thần kinh, bạch mạch, nằm trong ngà răng ở cả phần thân và chân răng, bao gồm tủy buồng (phần thân răng) và tủy chân răng (nằm ở phần chân răng) để nuôi dưỡng và cảm giác răng.
Nguyên nhân sâu răng
Bao gồm các yếu tố tại chỗ và các yếu tố toàn thân.
Yếu tố tại chỗ
Vai trò của Gluxid
Trên thực nghiệm cho chuột ăn đường thì chuột bị sâu răng, cùng với lượng đường đó nhưng bơm thẳng vào thực quản thì chuột không bị sâu răng, như vậy là đường dắt ở miệng gây sâu răng.
Vai trò của vi khuẩn
Nuôi chuột vô khuẩn bằng thức ăn dễ gây sâu răng thì thấy chuột không bị sâu răng, nhưng khi chuột bị nhiễm khuẩn thì răng bị sâu. Người ta thấy xuất hiện các mảng bám và dưới kính hiển vi thấy lỗ sâu dưới các mảng bám đó.
Yếu tố toàn thân
Vai trò của tuyến nước bọt
Trong nước bọt có men tiêu hóa, nhiều chất vô cơ và hữu cơ, độ pH từ 5,8 – 7,1 nên nước bọt có tính diệt khuẩn, rửa sạch răng. Những người cắt bỏ tuyến nước bọt hoặc viêm, thiểu năng tuyến nước bọt thì hay bị sâu răng.
Chất lượng tổ chức cứng của răng
Mỗi người tổ chức cứng của răng có thể khác nhau, do đó tuy cùng một môi trường sinh hoạt ăn uống, nhưng có người bị sâu răng nhiều có người bị sâu răng ít.
Về chất vi lượng: flour có tác dụng làm giảm sâu răng, flour làm cho apatit thành flour apatit cứng hơn. Việc dùng flour ở những vùng ít flour đã làm giảm sâu răng tới 60%.
Sâu men răng (Ký hiệu SI)
Bệnh nhân bị ê buốt khi có kích thích chua, ngọt, nóng, lạnh, hết nguyên nhân kích thích thì hết đau. Mức độ đau tùy thuộc mức độ của lỗ sâu.
S2 là sâu ngà nông: lỗ sâu dưới 2 mm; bệnh nhân ê buốt khi có kích thích.
S3 là sâu ngà sâu: lỗ sâu trên 2mm; bệnh nhân ê buốt nhiều khi có kích thích.
Ngoài ra mức độ đau còn phụ thuộc vào từng cá thể, phụ thuộc vào đợt sâu cấp tính (đợt mạn tính ít đau hơn).
Khám thấy lỗ sâu có khi ở một răng có nhiều lỗ sâu, lỗ sâu phần men răng bé, phát triển rộng ở phần ngà răng.
- Dùng mũi thăm để thăm khám thấy lỗ sâu có giắt thức ăn, đáy lỗ sâu mềm (ngà mủn) màu nâu nhạt.
- Có thể dung X quang để xác định rõ lỗ sâu và mức độ sâu.
Sâu xương răng
Thường gặp ở những người từ 50 tuổi trở lên, lỗ sâu thường ở mặt bên sát cổ răng, miệng lỗ sâu rộng như lỗ sâu ngà, sâu xương răng hay gặp ở các kẽ răng hàm trên.
Điều trị sâu răng
Sâu men
Nạo sạch tổ chức sâu, chấm thuốc natri flour 75%, cồn cánh kiến, AgNO3, hoặc các loại composite trám bít hố rãnh.
Sâu ngà răng
Tùy từng lỗ sâu và từng răng cụ thể điều trị bằng hàn răng qua các bước:
- Mở rộng lỗ sâu.
- Nạo sạch ngà mủn.
Tạo lỗ hàn theo kiểu cổ điển và hàn răng với các loại chất hàn không bám dính. Hiện nay với các loại chất hàm composite, nếu đáy lỗ sâu sát trần buồng tủy cần hàn một lớp cách nhiệt, cách điện dưới đáy lỗ hàn (eugenat) rồi hàn như trên.
