Tăng huyết áp được mô tả trong phạm vi chứng Huyễn vựng đầu thống tâm quý, chính xung… của YHCT.
Huyễn là hoa mắt, vựng là cảm giác tròng trành như ngồi trên thuyền, quay chuyển không yên, đau đầu, đau tức vùng ngực trước tim, mất ngủ…
Thể âm hư dương xung
Hay gặp ở thể tăng huyết áp người trẻ, rối loạn tiền mãn kinh… triệu chứng thiên về hưng phấn nhiều và ức chế giảm. Nếu thiên về ức chế giảm biểu hiện lâm sàng thiên về âm hư, nếu thiên về hưng phấn nhiều biểu hiện thiên về dương xung hay can hoả thịnh.
Triệu chứng:
Nhức đầu, người bứt rứt, dễ cáu gắt, tai ù, họng khô, miệng đắng, ngủ ít, hay mê, rêu lưỡi trắng hoặc hơi vàng, mạch huyền sác.
Nếu thiên về âm hư thì chóng mặt, hoa mắt, hồi hộp mất ngủ, lòng bàn tay bàn chân nóng, lưỡi đỏ ít rêu, mạch huyền tề sác.
Nếu thiên về dương xung hay can hoả thịnh thì đau đầu dữ dội, mắt đỏ, mặt đỏ, táo bón, họng khô, đầu lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng khô, mạch huyết sác hữu lưc.
Phương pháp điều trị: Tư âm tiềm dương
Bài thuốc: Thiên ma câu đằng ẩm
- Thiên ma 6g
- Câu đằng 12g
- Phục linh 12g
- Tang ký sinh 16g
- Đỗ trọng 14g
- Ngưu tất 12g
Sắc uống ngày 1 thang. Nếu nhức đầu thì gia thêm cúc hoa 12g, mạn kinh tử 12g, nếu ngủ ít gia thêm toan táo nhân 8g, bá tử nhân 8g.
Thể can thận hư
Hay gặp tăng huyết áp ở người cao tuổi, xơ cứng động mạch.
Nếu thiên về âm hư
Triệu chứng:
Nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt, ù tai, hoảng hốt, ngủ ít hay mê, lưng gối mỏi yếu, miệng khô mặt đỏ, chất lữơi đỏ, mạch huyền tế sác.
Phương pháp điều trị: Bổ can thận âm
Bài thuốc: Kỷ cúc địa hoàng thang
- Thục địa 16g
- Hoài sơn 12g
- Sơn thù 12g
- Phục linh 8g
Sắc uống ngày 1 thang
Thể tâm tì hư
Hay gặp tăng huyết áp ở người cao tuổi có kèm theo các bệnh loét dạ dày, viêm đại tràng mãn tính.
Triệu chứng:
Sức mặt trắng, da khô, mệt mỏi, ngủ ít ăn kém, hay đi phân lỏng, đầu choáng, hoa mắt, chất lưỡi nhạt, mạch huyền tế.
Pháp điều trị: Kiện tỳ, dưỡng tâm, an thần
Bài thuốc: Quy tỳ thang gia giảm
- Bạch truật 12g
- Đảng sâm 12g
- Đương quy 8g
- Mộc hương 8g
- Viễn chí 4g
- Táo nhân 12g
Sắc uống ngày 1 thang
Châm cứu:
Châm bổ các huyệt: Cách du, túc tam lý, huyết hải, thân môn, nội quan, tam âm giao.
Thể đàm thấp
Hay gặp ở người thừa cân, cholesterol máu cao.
Triệu chứng:
Thể trạng béo mập, ngực sườn đầy tức, hay lợm giọng, buồn nôn, ăn ít ngủ kém, rêu lưỡi trắng, mồm nhạt, mạch huyền hoạt.
Pháp điều trị: Kiện tỳ trừ đàm
Bài thuốc: Bán hạ bạch truật thiên ma thang gia giảm
- Bán hạ chế 6g
- Trần bì 6g
- Phục linh 8g
- Cam thảo 8g
- Bạch truật 12g
- Thiên ma 16g
Sắc uống ngày 1 tháng
Châm cứu:
Can du, đởm du, phong long, dương lăng tuyền, thái xung, túc tam lý.
Xem thêm: Bệnh Gan nhiễm mỡ!
