Cây Cúc tím là gì?

Cây cúc tím là dạng cây thân thảo, thường mọc bò hay mọc đứng và được sử dụng làm thuốc trong đông y. Thân cây cao trung bình từ 0,6 đến 1,5m, thân cây mềm và có lông thô.

Lá mọc đối, có cuống dài, phiến dài xoan, dài 1,5-4cm, gốc tròn hay cắt ngang, mép có răng, gân phụ 3-4 cặp mặt trên có lông thưa, mặt dưới có lông ở gân. Hoa ở nách lá hay ở ngọn các nhánh, cuống hoa 1-2cm, dài 10-12mm, có 5 cánh cao đến 2mm. Tràng dài 2,5cm, màu trắng với thuỳ bên tím, nhị 4. Quả nang hình thoi, có khía lõm, cao 8-10mm, hạt nhỏ, hình bầu dục. Hoa quả tháng 5-9.

Cúc tím có tên khoa học là Torenia violacea (Azaola ex Blanco) Pennell – Mimulus violaceus Azaola ex Blanco, thuộc họ Scrophulariaceae và được biết với các tên dân gian khác như: Hoa tím, Cỏ bướm tím, Tô liên cọng, Nhả ma bả (Tày).

Phân bố Cúc tím

Thuộc dạng cây mọc hoang và được phân bố nhiều ở Ấn Độ, Mianma, Trung Quốc, Thái Lan và Việt Nam. Ở nước ta, cây mọc phổ biến ở các nương rẫy cũ, các bãi cỏ ẩm ven đồi, ven rừng, ven suối đến 1300m, từ Lào Cai, Hoà Bình đến Lâm Ðồng, Ðồng Nai. Thu hái cây quanh năm dùng tươi hay phơi khô.

Cúc tím, Công dụng, Dược tính, Bài thuốc chữa bệnh?
Cúc tím, Công dụng, Dược tính, Bài thuốc chữa bệnh?

Bộ phận dùng Cúc tím

Phần được sử dụng làm thuốc là Toàn cây – Herba Toreniae Violaceae. Có thể dùng tươi hoặc khô.

Thành phần hóa học có trong cây cúc tím:

Theo nghiê cứu của các nhà khoc học cho thấy, thành phần hóa học có trong cúc tím gồm các thành phần chính như: Tinh dầu, polysaccharides, flavonoid, inulin, vitamin C.

Nghiên cứu khoa học về công dụng của cúc tím:

Theo kết quả nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí The Lancet Infectious Diseases ngày 24/06/2007, những người uống Echinacea sẽ giảm trung bình 58% nguy cơ mắc bệnh cảm và thời gian bệnh cảm cũng giảm đi bình quân 1,5 ngày so với người không sử dụng loại thảo dược này.

Theo giáo sư Ron Cutler, thuộc trường Đại học East London, phát biểu: “Echinacea có khả năng rút ngắn thời gian bệnh và làm giảm mức độ ho, nhức dầu và nghẹt mũi do cảm gây ra”.

Giáo sư Ronald Eccles, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu bệnh cảm thông thường của trường Đại học Cardiff, nhận xét rằng nghiên cứu này là “một bước tiến đáng kể trong việc ngăn ngừa và điều trị các bệnh cảm thông thường”.

Theo đông y:

Cúc tím có vị ngọt, đắng, hơi cay, không độc, vừa thăng vừa giáng, làm nhẹ đầu sáng mắt, an tràng vị, bổ cho âm khí, chữa được mọi chứng nhiệt, lại có thể làm cho xanh tóc, thêm tuổi thọ. Hỗ trợ chữa ung nhọt, viêm họng, cảm sốt.

Công dụng của Cây Cúc tím:

  • Giúp kích thích hệ miễn dịch.
  • Hỗ trợ chống lại các ổ nhiễm trùng.
  • Hỗ trợ điều trị cảm lạnh và giúp giảm đau.
  • Tác động tốt đến hệ thống hô hấp và giúp hỗ trợ điều trị các bệnh như viêm xoang cấp tính, cúm, bệnh hen xuyễn, cảm lạnh thông thường, viêm họng và viêm amidan.
  • Giúp mát huyết, giải độc và chữa ung nhọt.
  • Hỗ trợ chữa viêm tuyến vú, viêm họng, cảm sốt.

Một số bài thuốc từ Cây Cúc tím:

Chữa ho, sốt, cảm mạo:

Sử dụng Tang diệp 6g. Cúc hoa 6g, Liên kiều 4g, Bạc hà 4g, Cát cánh 4g, Cam thảo 4g. Sắc uống.

Chữa ngoại cảm, phong hàn gây đầu nặng, mắt mờ, phát nóng, sợ lạnh:

Dùng Cúc hoa, Xuyên khung, Kinh giới. Bạc hà, Phòng phong, Khương hoạt, Hương phụ, Cam thảo, Bạch chỉ, Tế tân, Khương tàm. Các vị bằng nhau, trộn đều, tán bột. Uống mỗi lần từ 4 đến 6g.

Giải khát, giải nhiệt độc, cung cấp thêm một số sinh tố, chất khoáng và chất chống oxy hóa để gia tăng sức đề kháng:

Cúc hoa 10g, Rong biển 10g, Thục địa 5g. Nấu uống trong ngày. Thêm 1 chút đường phèn vừa hơi ngọt đủ hợp khẩu vị. Có thể tăng số lượng và nấu với số lượng lớn giữ ở tủ lạnh để dùng nhiều ngày.

Ích thọ địa tiên hoàn bổ ngũ tạng, mạnh tinh tuỷ, mau lành vết thương, tóc đen, mắt sáng

Dùng Cúc hoa 120g, Ba kích 120g, Nhục thung dung 120g, Câu kỷ tử 60g. Tán bột, làm hoàn. Mỗi ngày dùng 10g với nước ấm.

Chữa mắt có màng mộng:

Hoa cúc, xác ve sầu. Liều lượng bằng nhau, tán bột. Uống với nước hoà mật ong, mỗi ngày từ 8 đến 12g. (Nam Dược thần hiệu).

Chữa nhức đầu, cao huyết áp, hoa mắt, chóng mặt, hiện tượng ruồi bay do Can Thận âm hư.

Cúc hoa, Thảo quyết minh, Câu kỷ tử, Thục địa, Huyền sâm, Hoài sơn, Trạch tả. Các vị đều 12g. Sắc uống.

Sát trùng ngoài da, chữa vết thương hoặc vết cắn do trùng, thú cắn

Lá hoa cúc giã nát, bả đắp vào vết thương.

Lưu ý sử dụng Cúc tím:

Những thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, tuyệt đối không tự ý bốc thuốc theo thang hướng dẫn. Để biết thêm thông tin cụ thể vui lòng tham khảo ý kiến của thầy thuốc trước khi sử dụng.