Nội dung chính
Cây Ma hoàng là gì?
Ma hoàng còn được gọi với các tên khác là Ty diêm, Cẩu cốt, Ma hoàng chích mật, Trung hoàng tiết thổ, Ty tướng, Trung ương tiết thổ, Tịnh ma hoàng, Long sa,… . Tên khoa học là Ephedra sinica, Ephedra intermedia, Ephedra equisetina, thuộc Họ Ma hoàng (danh pháp khoa học: Ephedraceae).
Được theo 3 phân nhóm:
Thảo ma hoàng cây nhỏ, thuộc thảo, sống nhiều năm, cao chừng 20 – 40cm. Thân hóa gỗ, hình trụ, ít phân nhánh, mọc bò, màu vàng xám, có nhiều đốt trên có nhiều rãnh nhỏ. Lá mọc đối, ít khi mọc vòng ba lá một, lá mỏng, lá thường thoái hóa thành vẩy. Hoa đực, hoa cái khác cành, cành hoa đực nhiefu hoa hơn. Qủa thịt, khi chín có màu đỏ, trong có hai hạt và hạt hơi thò ra ngoài.
Mộc tạc ma hoàng: cây nhỏ, thân hóa gỗ, mọc thẳng đugnứ, cành nhỏ, phân nhánh nhiều, màu xanh xám hay hơi trắng, đốt ngắn hơn có 13 – 14 rãnh dọc. Lá hình tam giác, đầu lá không cuộn lại. Hoa đực và hoa cái khác cành, quả thịt hình cầu, hạt không thò ra nhiều như thảo ma hoàng.
Trung gian ma hoàng: cây nhỏ có đột dài 2 – 6cm, có 18 – 28 rãnh dọc, lá dài 2 – 3 mm, ngọn lá nhọn.
Phân bố Cây ma hoàng:
Ma hoàng phân bố và phát triển mạnh từ Trung Quốc, sau di thực và được trồng nhiều ở nước ta.
Bộ phận dùng Cây ma hoàng:
PHần trên mặt đất của cây ma hoàng (Herba Rphadrae).
Thành phần hóa học Cây ma hoàng:
Thành phần hóa học chính là alcaloid (ephedrine và các dẫn chất của ephedrine), ngoài ra còn có tanin, flavonoid, tinh dầu, acid hữu cơ (acid citric, acid malic,… )
Tác dụng – công dụng chung của cây Ma hoàng:
Chữa cảm mạo phong hàn, sốt cao, rét nhiều, đau đầu, tắc, ngạt mũi; ho, hen suyễn, khó thở, viêm khí quản mạn tính sốt cao, ho gà; phù do viêm cầu thận ở thời kỳ đầu,… .
Cây ma hoàng Theo đông y:
Ma hoàng có vị cay, đắng, hơi chua, tính bình đi quy vào các kinh Bàng quang, Phế, Thái âm, Tâm có tác dụng bình suyễn, tiêu phù, giải biểu, tuyên phế, tán tụ, lợi tiểu, chỉ khái nghịch thượng khí, phá trưng kiên tích tụ, khứ tà nhiệt khí, trừ hàn nhiệt, lợi thủy, phát hãn. Chủ trị đầu đau, ôn ngược, thủy thủng, sản hậu huyết trệ, mắt đỏ sưng đau và phong thủng, phong thấp, ôn dịch, sốt cao, phù thủng, suyễn và ngoại cảm phong hàn.
Dùng với liều từ 3 – 9g/ngày, dưới dạng thuốc sắc hoặc tán thành bột làm viên hoàn. Thường phối hợp với các loại thuốc khác.
Một số nghiên cứu khoa học về cây Ma hoàng:
Có tác dụng tăng bài tiết mồ hôi, gây co thắt mạch máu khiến huyết áp tăng.
Thực nghiệm với tinh dầu của dược liệu cho chuột nhắt bình thường nhận thấy có tác dụng làm giảm nhiệt độ cơ thể.
Alcaloid trong ma hoàng có tác dụng lợi tiểu rõ rệt, đồng thời kích thích dịch vị.
Ephedrine trong dược liệu có tác dụng làm phấn chấn tinh thần, hưng phấn vỏ não, hưng phấn trung khu hô hấp, làm giảm cơ trơn khí quản và còn làm giảm tác dụng của thuốc ngủ.
Dù chung một cây nhưng thân và cành Ma hoàng lại có tác dụng trái ngược với rễ cây.
Dược liệu có khả năng gây ức chế virus cúm.
Một số bài thuốc có cây Ma hoàng:
Trị cảm phong hàn, sốt cao, đầu đau:
Ma hoàng, xuyên khung, cam thảo mỗi vị 4g + độc hoạt 8g + gừng tươi 3 lát. Tất cả cho vào sắc lấy nước uống, uống trước bữa ăn.
Bài thuốc trị táo bón, đầu đau, cảm mạo phong hàn, cơ thể đau:
Ma hoàng, sinh khương, cam thảo mỗi vị lấy 4g + độc hoạt, đại hoàng 8g + xuyên khung 3.2g, đem sắc lấy nước uống.
Trị bị tê liệt, tê liệt do chấn thương:
Ma hoàng, thổ miết trùng, hài nhi trà, bạch giới tử mỗi vị cân lấy 20g + hạt mã tiền chế 30g + xuyên khung, xích thược, đỗ trọng, xương bồ, đại hoàng, hồng hoa, quy vĩ, huyết kiệt, nhân hạt đà, nhũ hương, mộc dược, ngưu tất mỗi vị cân lấy 63g + manh trùng 8g + trầm hương 12g. Nghiền các vị trên thành bột mịn, thêm lượng mật vừa đủ, làm thành viên hoàn có khối lượng 8g. Mỗi lần uống 1/3 hoàn, sau đó tăng lên tới 1/2 cho đến 2 hoàn. Ngày uống 2 lần, uống với nước đun sôi. Nếu thấy có phản ứng rõ rệt thì thôi không uống tăng liều nữa.
Bài thuốc trị các khớp đau nhức, tâm loạn, không muốn ăn uống, co rút chân tay, phiền nhiệt, sợ lạnh:
Dùng ma hoàng, độc hoạt mỗi vị 30g + hoàng kỳ, tế tân 12g + hoàng cầm 18g. Cho tất cả các vị đi sắc lấy nước uống.
Trị đau nhức khớp lâu ngày không khỏi và cả khớp biến dạng:
Ma hoàng, đương quy, mộc qua, ngưu tất mỗi vị cân lấy 335g + hạt mã tiền chế, xuyên ô chế, độc hoạt, thảo ô chế, khương hoạt mỗi vị 380g + phụ tử chế 70g + nhũ hương, một dược 155g. Cho tất cả dược liệu đi phơi khô, tán thành bột mịn. Cân lấy 125g Quế chi, bắc bếp sắc lấy nước đặc, cho vào phần bột đã tán trước đó làm thành viên hoàn bằng hạt đậu xanh. Trước khi đi ngủ, uống 4g với nước đun sôi còn nóng.
Bài thuốc trị thiên hành nhiệt bệnh mới phát:
Dùng ma hoàng 40g, đem bỏ đốt, chỉ lấy thân. Rồi cho vào 4 thăng nước, sắc đến khi còn lại 2 thăng. Vớt bỏ bã, thêm 1 nắm gạo tẻ rồi nấu thành cháo.
Bài thuốc thanh nhiệt tả hạ chữa chứng sơ phong giải biểu
Ma hoàng, kinh giới, xuyên khung, bạch thược (sao), hắc chi tử, mang tiêu, phòng phong, liên kiều, bạch hà, đương quy, đai hoàng (chưng rượu) và bạch truật mỗi vị lấy 20g + hoạt thạch 120g + cát cánh, thạch cao và hoàng cầm mỗi vị lấy 40g + cam thảo 80g. Đem tất cả đi tán thành bột mịn. Mỗi lần dùng 6 – 8g uống với nước gừng hoặc có thể sắc uống.
Lưu ý sử dụng Cây ma hoàng:
- Người ra mồ hôi nhiều không nên dùng.
- Thảo dược này có thể tương tác với những thuốc bạn đang dùng hay tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn. Bạn nên tham khảo ý kiến tư vấn của thầy thuốc hoặc bác sĩ trước khi sử dụng cây sen.
- Những thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, tuyệt đối không bốc thuốc theo thang hướng dẫn. Mọi thông tin chi tiết xin liên hệ thầy thuốc hoặc bác sĩ để biết thêm thông tin.
Xem thêm: Dây mơ!
