Nội dung chính
Cây Đơn kim là gì?
Cây Đơn kim là cây thân cỏ, thân thảo mọc hàng năm và là một trong những vị thuốc quan trong trong đông y. Đơn kim có chiều cao trung bình từ 40cm đến 1m, mọc thẳng đứng, phân chia nhiều nhánh và có rãnh chạy dọc theo thân, cành, có lông. Lá của cây mọc đối xứng, có cuống dài và mỗi phiến lá gồm 3 lá chét. Lá chét có hình mũi mác, phía đáy hơi tròn, cuống dài và mặt trên hơi ráp, mép lá có khía răng cưa nhọn, đều. Hoa mọc ở kẽ lá hoặc ở ngọn, có hình đầu, mọc riêng lẻ hay từng đôi một, các cánh hoa có màu trắng, mỏng, vòng ngoài hình lưỡi, các hoa ở giữa có màu vàng. Quả bế có hình thoi và các cạnh không đều nhau, có 2 đến 3 sừng ở đầu quả như những cái gai nhỏ, dài trên 1cm.
Đơn kim có tên khoa học là Bidens bipinnata L, thuộc họ Cúc – Asteraceae và được biết đến với những cái tên khác như: Xuyến chi, Đơn kim thảo, Cúc áo, Cương hoa thảo, Tiểu quỷ châm, Quỷ châm thảo….
Phân bố Cây đơn kim:
Đơn kim mọc hoang dã khắp các miền Bắc, Trung, Nam nước ta như: Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng vào tới các tỉnh Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Ngoài ra loại cây này còn phân bố ở các nước khác như Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan, Philipin….
Bộ phận dùng Cây đơn kim:
Theo dân gian truyền lại, thì bộ phận chứa nhiều dược chất nhất là phần trên mặt đất, tức là phần thân và cành, lá, không dùng phần rễ. Sau khi thu hoạch, cắt bỏ rễ, rửa sạch, có thể dùng tươi hoặc phơi khô làm thuốc.
Thành phần hóa học Cây đơn kim:
Theo các nghiên cứu chỉ ra, thành phần hóa học của đơn kim bao gồm những thành phần chính: Polyacetylen, Flavonoid, Glucopyranosyl- hydroxy, tetradecen, triyn, ngoài ra còn có phenyl – hepta-1, phenylpropanoid, phytosterol,….
Những nghiên cứu khoa học về cây đơn kim:
Theo mộ nghiên cứu của tạp chí Dược học số 0866-7861, thử nghiệm tiêm cao lỏng Đơn Kim vào chuột bị viêm cấp, phù chân. Cho thấy Cao Đơn Kim có tác dụng làm giảm thể tích dịch viêm, giảm ố lượng bạch cầu trong dịch rỉ viêm khiến trọng lượng của những u hạt bị giảm.
Theo sách Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, trang 120 của – GS.TS khoa học Đỗ Tất Lợi, cây Đơn Kim được kết hợp với nhiều vị thuốc khác có tác dụng giúp chữa mẩn ngứa, mề đay, lỡ trĩ, viêm gan virus, viêm gan vàng da.
Một nghiên cứu khác chỉ ra đơn kim có tác dụng dự phòng phản ứng quá mẫn ở chuột lang, ngăn cản phản ứng quá mẫn trên da chuột nhắt trắng, trên ruột chuột lang và ruột thỏ cô lập, có tác dụng chống viêm trên mô hình gây phù bằng formalin, dextran, kaolin và gây u hạt.
Nghiên chỉ ra đơn kim có tác dụng chống viêm và ngăn ngừa khuẩn.
Theo đông y Cây đơn kim:
Đơn kim có vị đắng, nhạt, hơi the, tính mát, quy vào 2 kinh can và thận. Tác dụng giúp thanh nhiệt, mát máu, tiêu độc và sát trùng.
Công dụng của Cây Đơn Kim:
- Giúp giải độc gan, giải nhiệt.
- Giúp kháng khuẩn, chống viêm và ngăn ngừa tiêu chảy.
- Hỗ trợ trị viêm họng, sưng họng, viêm ruột và trị tiêu chảy, lỵ.
- Hỗ trợ trị mày đay, bệnh ngoài da, mẩn ngứa, nóng đỏ, dị ứng.
- Giúp giải độc, khu phong, hoạt huyết và làm tan máu ứ.
- Hỗ trợ trị đau răng, sâu răng.
- Hỗ trợ trị viêm gan và trị vàng da do thấp nhiệt.
- Hỗ trợ trị sốt rét, đau đầu và trị đau bụng, viêm xoang.
Một số thành bài thuốc về Cây đơn kim:
Cây đơn kim Chữa ghẻ lở:
Rau đơn buốt giã nát, vắt lấy nước, bổ sung chút muối và chấm vào vết thương là da sẽ mau lành.
Cây đơn kim Trị sốt rét, đau đầu:
Nghiền lá ra để đắp.
Cây đơn kim Trị đau bụng:
Lấy dịch lá uống.
Trị bỏng da do lửa hay bị bỏng nước sôi:
Rau đơn buốt vò nát đắp lên da.
Chữa côn trùng, ong đốt, rắn cắn, bò cạp đốt:
Dùng cành cây đơn buốt giã nhỏ, đắp lên các tổn thương.
Chữa chấn thương, đau nhức:
Dùng cành cây đơn buốt giã nhỏ, băng đắp lên tổn thương ở cơ bắp, khi khô lại dùng rượu nhạt nhỏ thêm vào bã thuốc.
Cây đơn kim Chữa mụn cơm:
Dùng nhựa mủ cây đơn buốt đắp lên mụn cơm.
Chữa Viêm gan vàng da do thấp nhiệt:
Đơn kim 30 – 60 g, phối hợp với Đại táo 30 – 60g, sắc nước uống.
Cây đơn kim Viêm gan virus:
Đơn kim cả hoa và lá 20 g, Chó đẻ răng cưa 20 g, Cam thảo đất 15 g, Bồ bồ 15 g, hạt Dành dành 12 g, sắc uống.
Lưu ý Cây đơn kim:
Những thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo, tuyệt đối không tự ý bốc thuốc theo thang hướng dẫn. Để biết thêm thông tin cụ thể vui lòng tham khảo ý kiến của thầy thuốc trước khi sử dụng.
Đơn kim mọc trên núi thì tác dụng tốt. Đơn kim gần nhà máy, đường quốc lộ hay nguồn nước thải sẽ chứa nhiều độc tố, do bản chất Đơn kim là hút chất độc.
